Το λιμάνι της Σούδας ετυμολογείται από τη λατινική λέξη “suda” που σημαίνει χαρακώματα, χάρακας, στενή δίοδος. Οι πληροφορίες μας για τη Σούδα κατά την Αραβοκρατία και την δεύτερη βυζαντινή περίοδο της Κρήτης είναι περιορισμένες. Βρίσκεται στον ομώνυμο όρμο και είναι το βασικό λιμάνι των Χανίων και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα της Ελλάδας. Απέχει περίπου έξι χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης των Χανίων, με το οποίο συνδέεται με συχνά δρομολόγια των αστικών λεωφορείων αλλά και των λεωφορείων Κ.Τ.Ε.Λ. Σε κοντινή επίσης απόσταση βρίσκεται και το αεροδρόμιο των Χανίων.
Στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας το λιμάνι της Σούδας υπήρξε το μόνιμο αγκυροβόλιο των στόλων των Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν υπό την κηδεμονία τους το ημιαυτόνομο κρατίδιο. Στη Σούδα έγινε η μεγαλοπρεπής υποδοχή του Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας πρίγκιπα Γεωργίου, το 1898. Τέλος, πάνω στη νησίδα της Σούδας παίχτηκε η τελευταία πράξη της τουρκικής παρουσίας στην Κρήτη με την υποστολή της σημαίας, που δήλωνε την επικυριαρχία του Σουλτάνου στην Κρήτη στις 14 Φεβρουαρίου 1913 και την ύψωση της ελληνικής σημαίας.
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου το λιμάνι της Σούδας διατήρησε τη μεγάλη στρατηγική του σημασία και χρησιμοποιήθηκε τόσο από τους Γερμανούς, όσο και από τις συμμαχικές δυνάμεις. Οι Γερμανοί φρόντισαν να προσθέσουν τα δικά τους οχυρωματικά έργα στα ήδη υφιστάμενα, στις περιοχές του Ναυστάθμου, της Μαλάξας, του Βλητέ και του Αρωνίου. Ο έλεγχος της εισόδου στο λιμάνι γινόταν από υπόσκαφες κατασκευές στην περιοχή του Κόκκινου Χωριού, όπου υπήρχαν μεγάλα πυροβόλα και αποθήκες πυρομαχικών. Λίγο μετά τη γερμανική κατοχή εγκαταστάθηκε και πάλι ο Ελληνικός Ναύσταθμος στα παλιά κτίρια και εξακολουθεί να αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική μονάδα του Στόλου. Στην περιοχή του κόλπου της Σούδας υπάρχουν επίσης σύγχρονες πολεμικές εγκαταστάσεις των Αμερικανικών και Νατοϊκών δυνάμεων, που χρησιμοποιούν τον ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας κόλπο για τις σημερινές τους δραστηριότητες.
Αξιοθέατα γύρω από τον κόλπο της Σούδας
Τα περισσότερα αξιοθέατα που βρίσκονται γύρω από τον κόλπο, είναι άμεσα συνδεδεμένα με τo μεγάλο φυσικό λιμάνι που αποτέλεσε, δια μέσου των αιώνων, στρατηγικό σημείο της ανατολικής Μεσογείου, είτε για εμπορικούς, είτε για στρατιωτικούς σκοπούς.
1. Αρχαιολογικός χώρος Απτέρας
Επισκεφθείτε τον αρχαιολογικό χώρο της Απτέρας, η οποία ήταν μια από τις σημαντικότερες αρχαίες Πόλεις-Κράτη της Κρήτης, η οποία με τα δύο επίνεια της εκατέρωθεν της εισόδου του κόλπου, εξασφάλιζε τον έλεγχο της διακίνησης του εμπορίου.
2. Φρούριο Φορτέτζας στη Νησίδα Σούδα
Στα πλαίσια οχύρωσης όλων των στρατηγικών σημείων της Κρήτης, λόγω της διαφαινόμενης τουρκικής απειλής, το 1583 ολοκληρώθηκε το χτίσιμο του φρουρίου από τους Ενετούς, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες γνώσεις του προμαχωνικού συστήματος της εποχής.
Όταν η Κρήτη πέρασε στα χέρια των Τούρκων (1669), το νησάκι παρέμεινε στην κυριαρχία των Ενετών για ακόμη μισό αιώνα περίπου.
3. Κουλές Απτέρων
Ο κουλές που βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο στον λόφο των Απτέρων, χτίστηκε το 1867 από τους Τούρκους κατακτητές της Κρήτης, σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα ανοικοδόμησης φρουρίων σε στρατηγικά σημεία, για την πάταξη της κρητικής επανάστασης, δεδομένου ότι είχε προηγηθεί η ελληνική επανάσταση του 1821 που οδήγησε στην απελευθέρωση μεγάλου μέρους της Ελλάδας από τους Τούρκους.
4. Φρούριο Ιτζεδίν
Χτίστηκε το 1870 από τους Τούρκους για να προστατεύει με τα πυροβόλα του, την είσοδο του κόλπου.
Στα μεταγενέστερα χρόνια, περίπου από το 1900 μέχρι και την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκε κυρίως σαν φυλακή πολιτικών κρατουμένων, κρατουμένων του κοινού ποινικού δικαίου αλλά και θανατοποινιτών.
5. To Συμμαχικό Νεκροταφείο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
Στην δυτική ακτή του κόλπου βρίσκονται οι τάφοι αξιωματικών και στρατιωτών των συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη, που έπεσαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
